Przyczyny zespołu suchego oka mogą być różne. Częstą przyczyną jest zmniejszenie wytwarzania łez przez gruczoły łzowe, co może być związane z wiekiem i obserwowane jest zwłaszcza u kobiet w okresie menopauzy.

Przyczyną zespołu suchego oka może być także pogorszenie jakości łez. Prawidłowy film łzowy składa się z trzech warstw: lipidowej (tłuszczowej), wodnej oraz mucynowej (śluzowej). Wszystkie razem zapewniają równomierne nawilżenie powierzchni rogówki jego właściwy poziom a także zapobiegają parowaniu prowadzącemu do wysuszenia oczu. W przypadku niedoboru któregokolwiek z tych składników oczy mogą być niedostatecznie chronione, nawilżone i odżywiane. Najczęściej w filmie łzowym dochodzi do zaburzeń w warstwie lipidowej, co ułatwia parowanie łez wywołując objawy suchego oka.

Zmniejszenie wytwarzania łez może wiązać się ze stosowaniem niektórych leków, takich jak leki przeciwhistaminowe, antykoncepcyjne, moczopędne, kardiologiczne, przeciwbólowe i przeciwzapalne. Może także towarzyszyć niektórym schorzeniom, takim jak cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów czy zaburzenia czynności tarczycy. Nie bez znaczenia są również zanieczyszczenia środowiska (ozon, smog), alergie czy jaskra.

Niezależnie od przyczyny, podmiotowe i przedmiotowe objawy zespołu suchego oka są podobne. Specjalista może rozpoznać zespół suchego oka przeprowadzając wszechstronne badanie z oceną przepływu i jakości łez oraz oceną rogówki i powiek pod kątem występowania następujących objawów:

• Zaczerwienienie oczu
• Podrażnienie oczu
• Pieczenie lub szczypanie oczu
• Łzawienie oczu
• Uczucie obecności ciała obcego
• Nadwrażliwość na światło

Specjalista ocenia stan narządu wzroku w celu ustalenia czy pacjent cierpi na zespół suchego oka i czy dolegliwość ta nie wynika z istniejących schorzeń podstawowych.

Istnieje wiele sposobów pozwalających złagodzić objawy zespołu suchego oka lub wyeliminować czynniki leżące u podłoża tego stanu. Należą do nich:

• Ograniczenie wysychania oczu: unikanie czynników „wysuszających”, takich jak wiatr lub dym czy przebywanie w klimatyzowanych lub przegrzanych pomieszczeniach. Noszenie na zewnątrz okularów z osłoną boczną, w celu zminimalizowania wysuszającego wpływu wiatru. Nie należy także dotykać ani pocierać oczu brudnymi palcami.
• Używanie sztucznych łez przynoszących ulgę oczom dzięki uzupełnieniu niedoboru naturalnych łez; środek często stosowany w lżejszych przypadkach zespołu suchego oka.
• Używanie wydawanych na receptę kropli do oczu stymulujących wytwarzanie naturalnych łez.
• Leczenie operacyjne: w ujściach kanalików łzowych można czasowo umieścić zatyczki, żeby zablokować drogę odpływu łez. Można też trwale zamknąć punkty łzowe. Obydwie metody mają na celu dłuższe utrzymanie w oczach łez wytworzonych przez gruczoły łzowe.